Skip to content

In de tien jaar dat ik nu gelaryngectomeerd ben, heb ik geleerd sommige dingen voor lief te nemen, maar ontkennen doe ik ze niet. Ik werk als voorlichter en heb daardoor veel ervaring opgedaan over hoe het kan gaan. Ook ik belicht het liefst de positieve kant van alles, maar hier wil ik het eens over die andere kant hebben, want die is er ook.

Kort na een laryngectomie is spreken vaak moeilijk tot zelfs onmogelijk. Het direct plaatsen van een stemprothese moet soms vanwege bestralingen maanden worden uitgesteld. Dan kun je wel zes tot acht maanden niet spreken. Zoiets trekt een zware wissel op je relaties. Als de stemprothese geplaatst is, ga je in veel gevallen sprekend het ziekenhuis uit. Wel is je stem vaak nog erg zwak. Oefening, jezelf dwingen tot spreken, heeft bijna altijd resultaat. Je stem wordt sterker.

Je zin wordt vaak door een ander afgemaakt

Maar ook als het spreken redelijk tot goed gaat, kom je allerlei moeilijkheden tegen. De maatschappij is snel en wij reageren meestal langzaam. Als je even moet ademhalen, wordt je zin vaak door een ander afgemaakt. Ook loop je tegen problemen aan in grotere gezelschappen waar iedereen door elkaar praat: je komt er niet meer tussen. Gezellig aan de bar wat kletsen, met een pruttelende koffiemachine en een lawaai makend ventilatiesysteem op de achtergrond, het is er niet meer bij. Verjaardagen, koffie met gebak, je gebruikt je slokdarm maar voor een ding tegelijk, of taart eten, of spreken. Mensen zijn dat wachten al snel beu en dan zit je alleen in een hoekje. Dat lijkt op desinteresse, maar het komt vaak ook door angst voor het onbekende. Want je bent niet ziek, je ziet er goed uit en je doet nog alles, maar… Samen gezellig winkelen wordt ook anders. Door al het omgevingslawaai is communiceren moeilijk tot onmogelijk.

Niet alleen bij bijzondere gelegenheden, ook het dagelijkse leven verandert. Maaltijden worden in stilte genuttigd. Koffie drinken doe je altijd met de gedachte aan lekkage. Wil je een keer uit eten gaan, dan vraag je het liefst vrienden of familie erbij, want jij bent stil.

Ga niet voor de ander praten

Als partner moet je erop letten niet voor de (ex)patiënt het woord te gaan voeren, laat hem of haar zelf maar prutsen. Laatst stonden mijn vrouw en ik in een winkel te overleggen terwijl een echtpaar op korte afstand stond toe te kijken. Opeens stapt de man op mij af en begint me zijn levensverhaal te vertellen. Hij blijkt ook gelaryngectomeerd. Na ongeveer 20 minuten zegt zijn vrouw opeens: “Hij heeft tegen mij in de laatste twee jaar niet zoveel gezegd als nu tegen u.”

Laryngectomie komt vooral voor bij ouderen. Er is, ook in de politiek, veel aandacht voor de vereenzaming van ouderen. Gaat vereenzaming bij ons dubbel op, vraag ik me al een tijdje af. Als je ouder wordt én moeilijk spreekt, ligt eenzaamheid op de loer.

Ik kom vaak van die mooie, positieve verhalen in het magazine tegen en dat is goed. Positief proberen met deze handicap om te gaan, helpt. Maar besef ook dat het af en toe flink kan regenen.

Jan Zwaan

Back To Top