De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat naast roken en alcohol ook het humaan papillomavirus (HPV) een risicofactor is voor het krijgen van hoofd-halskanker, en in het bijzonder keelkanker.
Een HPV-infectie is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). HPV loop je op door seksueel contact. Veilig of onveilig. Het kan ook overgedragen worden via handen en vingers. Ook in het geval je één seksuele partner hebt in je hele leven, kun je het van die partner krijgen. Recente Amerikaanse studies laten zien dat HPV-gerelateerde keelkanker vaker lijkt voor te komen dan HPV-gerelateerde baarmoederhalskanker. Verder zijn patiënten met deze vorm van keelkanker vaker man dan vrouw, hebben een relatief goede gezondheid en roken en/of drinken niet overmatig. Keelkanker ontstaat in het achterste deel van de keel, tong of keelamandelen. Lees hier ervaringsverhalen van mensen met HPV gerelateerde hoofd-halskanker.
Bekijk hier de Infographic over HPV en hoofd-halskanker.
HPV-vaccin voor jongens en meisjes
Sinds 2009 is in Nederland vanuit het Rijksvaccinatie programma het HPV-vaccin beschikbaar voor meisjes vanaf 13 jaar. Sindsdien is de kennis over HPV als risicofactor voor baarmoederhalskanker onder de bevolking toegenomen. Dit vertaalde zich echter niet gelijk in een hoge vaccinatiegraad: in 2019 was maar 53% van de 13-jarige meisjes gevaccineerd. Sinds 2021 is het HPV-vaccin ook beschikbaar voor jongens. Meisjes en jongens kunnen zich vanaf hun negende levensjaar laten inenten met dit vaccin.
Bevindingen uit het onderzoek van Drs. F. Verhees, KNO-arts Maastricht UMC+
Mede namens de onderzoeksgroep: drs. Demers, prof. Speel en prof. Kremer
Uit dit onderzoek dat in 2021 werd uitgevoerd werd geconcludeerd dat onvoldoende mensen weten dat HPV een risicofactor vormt voor het ontstaan van keelkanker. Ook was de kennis onder de ondervraagden over de beschikbaarheid van het HPV-vaccin voor jongens en meisjes vanaf 9 jaar beperkt. Het is dus belangrijk dat de Nederlandse bevolking zich meer bewust wordt van de risico´s van HPV: voor vrouwen voor het krijgen van baarmoederhalskanker en voor mannen en vrouwen voor het krijgen van keelkanker. Ook is het van belang dat mensen weten dat het HPV-vaccin hiertegen kan beschermen. Als deze kennis toeneemt, zullen hopelijk meer meisjes en jongens zich laten vaccineren waardoor deze ziekten minder vaak voorkomen.
Onvoldoende mensen zijn zich ervan bewust dat HPV een risico vormt voor het ontstaan van keelkanker
Kennis van HPV onder huisartsen
Naast een hogere vaccinatiegraad wordt ook gestreefd naar een hogere genezingskans van HPV-gerelateerde keelkanker. Omdat de genezingskans toeneemt als patiënten zo snel mogelijk behandeld worden, is het belangrijk dat huisartsen op de hoogte zijn van deze vorm van keelkanker. Zo kunnen zij gerichter zoeken naar symptomen van de ziekte en deze beter/ sneller interpreteren. Vandaar dat ook onder deze beroepsgroep een enquête werd uitgevoerd. Het grootste deel (72%) van de huisartsen bleek op de hoogte te zijn van HPV als risicofactor voor keelkanker. 35% van de huisartsen wist dat HPV-gerelateerde keelkanker vaker voorkomt bij mannen en 50% was op de hoogte van het feit dat deze vorm van keelkanker voorkomt op relatief jonge leeftijd.
Deze percentages kunnen ook een gevolg zijn van het feit dat een huisarts relatief weinig patiënten met keelkanker ziet. De behandeling voor patiënten met hoofd-halskanker in Nederland is gecentraliseerd. Dit betekent dat specialisten in de centra grote aantallen patiënten per jaar zien.
Bij meer dan 12.000 huisartsen in Nederland en jaarlijks iets meer dan 3.000 nieuwe patiënten met hoofd-halskanker, ziet een huisarts gemiddeld maar één keer in de vier jaar een patiënt. En de groep patiënten met HPV-gerelateerde keelkanker is nog kleiner. Het is het daarom belangrijk dat specialisten hun kennis actief met huisartsen delen. Er is geprobeerd om het bewustzijn voor HPV-gerelateerde keelkanker bij huisartsen te verhogen door deze enquête en hen de meest recente informatie over dit onderwerp te sturen.
Al met al zijn huisartsen relatief goed op de hoogte van HPV als risicofactor voor keelkanker. Gedetailleerde kennis, bijvoorbeeld dat de ziekte vaker voorkomt bij jongere mannen die niet roken en/of overmatig alcohol drinken, kan nog verbeterd worden. Hopelijk dragen onderzoek en de toegestuurde informatie bij aan een toename van deze specifieke kennis.
Conclusies uit het onderzoek
Onvoldoende mensen weten dat HPV een risicofactor vormt voor het ontstaan van keelkanker
Huisartsen zijn relatief goed op de hoogte van HPV als risicofactor voor keelkanker. Gedetailleerde kennis, bijvoorbeeld dat de ziekte vaker voorkomt bij jongere mannen die niet roken en/of overmatig alcohol drinken, kan nog verbeterd worden.
